Piracetam - opis.

Piracetam to jedna z najciekawszych, najdłużej znanych i stosowanych substancji wpływających na funkcje poznawcze. Wyprodukowany przez firmę farmaceutyczną UCB z Belgii w połowie 1960 roku, gdzie pierwotnie był stosowany w leczeniu choroby lokomocyjnej. Jednakże po eksplozji badań które odkryły jego zdolności do ułatwiania nauki i zapobiegania amnezji wywołanej przez niedotlenienie, sformułowano zupełnie nową kategorię leków którą nazwano "nootropowe".  

Budowa chemiczna piracetamu.

Termin nootropowy został ukuty przez Dr E. Giurgea Corneliu, pochodzi od greckiego słowa nous, lub "umysł" i znaczeniu trepein "zginać / włącz". Nootropiki działają poprzez zmianę dostępności lub stężenia w mózgu dostaw neuroprzekaźników neurochemicznych, enzymów i hormonów, poprzez poprawę dopływu tlenu do mózgu lub poprzez stymulowanie wzrostu nerwów.

Działanie.

Podstawowy mechanizm działania piracetamu polega na wiązaniu się z grupą polarną błon fosfolipidowych komórek, co zapoczątkowuje proces odtwarzania struktury błony poprzez tworzenie ruchomych cząsteczek leku i fosfolipidów. To prawdopodobnie poprawia stabilność błony, dzięki czemu białka błonowe lub przezbłonowe utrzymują albo odzyskują odpowiednią strukturę trójwymiarową, umożliwiającą spełnianie ich funkcji.

Piracetam oddziałuje na komórki nerwowe i układ naczyniowy. Wzmaga procesy przekazywania sygnałów przez neurony, głównie modulując gęstość i czynność receptorów postsynaptycznych. Wpływa na przemiany energetyczne w komórkach OUN, zwiększa wykorzystanie tlenu i glukozy, ułatwia syntezę związków wysokoenergetycznych, zwiększa rezerwę energetyczną, przyspiesza syntezę neuroprzekaźników. Nasila metabolizm w neuronach OUN, zwłaszcza w stanach zmniejszonej aktywności. Powyższe procesy są odpowiedzialne za poprawę czynności wyższych pięter OUN, usprawnienie procesów poznawczych (uczenie się, pamięć, uwaga, świadomość), poprawę sprawności psychofizycznej oraz działanie antymiokloniczne.

Piracetam zapobiega zmianom czynności mózgu powstałym na skutek niedotlenienia i przywraca zdolności poznawcze u osób z uszkodzeniami mózgu różnego rodzaju, np. po niedotlenieniu, zatruciu lub elektrowstrząsach.

U dzieci z dysleksją piracetam zwiększa szybkość czytania i poprawia proces zapamiętywania. Nie wykazuje działania uspokajającego ani psychostymulującego.

Nie wpływa na układ wegetatywny i nie wykazuje działania GABA-ergicznego. Zmniejsza zdolności agregacyjne płytek krwi, zmniejsza całkowitą lepkość krwi na skutek zwiększenia odkształcalności erytrocytów, zmniejsza lepkość osocza, usuwa patologiczne skurcze drobnych naczyń, zmniejsza przyleganie erytrocytów do śródbłonka naczyń krwionośnych i pobudza syntezę prostacykliny w niezmienionym śródbłonku. Według niektórych danych wpływa na czynniki krzepnięcia: zmniejsza stężenie fibrynogenu i czynników von Willebranda oraz wydłuża czas krwawienia. Nie stwierdzono wpływu rozszerzającego na naczynia krwionośne, lek nie wywołuje zjawiska podkradania wieńcowego, nie zaburza przepływu naczyniowego i nie obniża ciśnienia tętniczego.

Lek wykazuje farmakokinetykę liniową. Podany p.o. wchłania się dobrze, maks. stężenie w surowicy osiąga 60 min po podaniu, a w płynie mózgowo-rdzeniowym po 5 h; dostępność biologiczna wynosi prawie 100% i nie zależy od obecności pokarmu. Stan stacjonarny osiągany jest po 3 dniach stosowania. Nie wiąże się z białkami osocza, nie ulega biotransformacji ani kumulacji. Przenika do wszystkich tkanek z wyjątkiem tkanki tłuszczowej oraz przez barierę łożyskową. t_1/2 po podaniu p.o. lub i.v. wynosi 5 h, ulega wydłużeniu u osób z zaburzeniami czynności nerek, w tym osób w podeszłym wieku; u osób z bezmoczem t_1/2 wydłuża się do 96 h. W 80–100% jest wydalany przez nerki w procesie przesączania klębuszkowego.

Wskazania.

Zaburzenia procesów poznawczych w zespołach otępiennych, z wyjątkiem choroby Alzheimera. Leczenie mioklonii pochodzenia korowego. Zawroty głowy pochodzenia ośrodkowego i obwodowego. Leczenie zaburzeń dyslektycznych u dzieci, jednocześnie z terapią logopedyczną.

Przeciwwskazania.

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, krwawienie śródmózgowe, ciężka niewydolność nerek, pląsawica Huntingtona, pobudzenie psychoruchowe znacznego stopnia. Ze względu na wpływ piracetamu na agregację płytek krwi zachować ostrożność, podając lek osobom z zaburzeniami hemostazy, poddawanym poważnym zabiegom chirurgicznym oraz osobom z ciężkimi krwotokami. Zachować ostrożność u osób z zaburzeniami czynności nerek. U osób w podeszłym wieku regularnie oznaczać stężenie kreatyniny we krwi i ewentualnie dostosować dawkę. Ze względu na ryzyko wystąpienia mioklonii lub drgawek u osób leczonych z powodu mioklonii leku nie należy odstawiać nagle. Preparatów zawierających laktozę nie stosować u osób z pierwotnym niedoborem laktazy, dziedziczną nietolerancją laktozy bądź zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Interakcje.

Lek może nasilać działanie hormonów tarczycy. Odnotowano przypadki splątania, drażliwości i bezsenności podczas stosowania leku równocześnie z preparatami hormonów tarczycy. Działa synergistycznie z innymi lekami pobudzającymi OUN. Mogą również występować interakcje z neuroleptykami. Nie wykazuje interakcji z lekami przeciwdrgawkowymi (karbamazepina, fenytoina, fenobarbital, kwas walproinowy). U pacjentów z ciężką nawracającą zakrzepicą żylną piracetam, mimo zmniejszania agregacji płytek, uwalniania β-tromboglobuliny, stężenia fibrynogenu, czynników von Willebranda oraz lepkości krwi pełnej i osocza, nie wpływa na dawkę acenokumarolu potrzebną do utrzymania INR = 2,5–3,5. Ponieważ 90% leku wydalane jest z moczem w postaci niezmienionej, nie należy oczekiwać zmian farmakokinetyki pod wpływem innych leków. In vitro piracetam nie hamuje izoenzymów CYP1A2, 2B6, 2C9, 2C19, 2D6, 2E1, 4A9/11; obserwowano niewielkie hamowanie aktywności izoenzymów CYP2A6 i 3A4/5, jednak prawdopodobieństwo zaburzania metabolizmu innych leków przez piracetam jest niewielkie. Lek nie wykazuje interakcji z etanolem.

Skutki uboczne.

Często występowały: hiperkinezja, zwiększenie masy ciała, nerwowość; niezbyt często: senność, depresja, astenia. Ponadto: zawroty głowy, ból w obrębie jamy brzusznej, biegunka, nudności, wymioty, reakcje rzekomo anafilaktyczne, nadwrażliwość, ataksja, zaburzenia równowagi, nasilenie objawów padaczki, ból głowy, bezsenność, pobudzenie, lęk, omamy, splątanie, obrzęk naczynioruchowy, zapalenie skóry, świąd, pokrzywka, objawy w miejscu podania (w przypadku podania i.v.). W przypadku ostrego przedawkowania należy opróżnić żołądek (płukanie żołądka, wymioty), zastosować leczenie objawowe, można zastosować hemodializę; brak swoistego antidotum.

Dawkowanie.

P.o. Dorośli. Zaburzenia poznawcze. Początkowo 4,8 g/d, zmniejszając następnie o 1,2 g/d do 2,4 g/d; podawać w 2–3 daw. podz. Mioklonia pochodzenia korowego. Początkowo 7,2 g/d, dawkę zwiększa się co 3–4 dni o 3–4,8 g do dawki maks. 24 g/d; podawać w 2–3 daw. podz. Co 6 mies. należy podejmować próbę zmniejszenia dawki, zmniejszając ją stopniowo o 1,2 g co 2 dni. Leczenie zawrotów głowy: 2,4 g/d w 3 daw. podz. przez 8 tyg. Dysleksja u dzieci. 8.–13. rż. 3,2 g/d w 2 daw. podz. lub 30–50 mg/kg mc./d w 3 daw. podz. Nie należy podawać leku w godzinach popołudniowych ze względu na zaburzenia snu. W przypadku niewydolności nerek przy klirensie kreatyniny 40–60 ml/min podaje się 1/2 dawki, przy klirensie 20–40 ml/min – 1/4 dawki, przy klirensie <20 ml/min – nie stosować. Piracetam przyjmowany w godzinach wieczornych utrudnia zasypianie. Lek może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych.



 W szczegółach opis pochodzi ze strony: http://bazalekow.mp.pl/leki/doctor_subst.html?id=664